Welke gevolgen heeft hoge druk op zorg voor Amsterdamse vrijwilligers?

Als je vrijwilligerswerk doet, help je naast een ander ook jezelf. Want het geeft een goed gevoel om iets voor een stadgenoot te betekenen. Daarom verlenen talloze Amsterdammers vrijwillig informele zorg. Maar de druk op vrijwilligers wordt de laatste tijd zo groot, dat er niet altijd sprake is van een veilige en afgebakende werkomgeving. Zo kan er een tekort aan vrijwilligers ontstaan.

Vrijwilliger Lodewijk de Mol van Otterloo

Eerst het goede nieuws: het doen van vrijwilligerswerk is een uitstekend recept om gelukkig te worden. Kijk naar Lodewijk de Mol van Otterloo (55) uit Oud-Zuid. In het dagelijks leven adviseert hij vermogende families over hun financiën. Maar één middag per week helpt hij via Humanitas kwetsbare Amsterdammers met hun thuisadministratie. Zoals een gepensioneerde taxichauffeur in Buitenveldert die zijn post niet meer durft te openen. Of een oud-secretaresse van een advocatenkantoor die elk papiertje dwangmatig bewaart. Lodewijk: “Het is echt heel goed voor je eigen geluksgevoel om af en toe wat voor een ander te doen, zonder dat er wat tegenover staat.”

Kom buiten je bubbel

Ook leer je de stad buiten je bubbel kennen. Zo was Lodewijks eerste deelnemer een keramist met een atelier in de Bijlmer. “Mijn kinderen en ik waren daar nog nooit geweest. Op een vakantiedag hebben mijn kinderen toen bij hem gekleid. Daarna gaf hij ons een rondleiding in de buurt. Hoe mooi is dat?”

Alexander Regeling (40) uit Tuindorp-Oostzaan werkt als vrijwilligerscoördinator bij Humanitas en koppelt Lodewijk en andere vrijwilligers aan deelnemers. “We zoeken hierbij naar de overeenkomsten tussen beide. Als ze bijvoorbeeld allebei van Ajax houden, hebben ze iets om over te praten.” Hij ziet ook dat vrijwilligers veel voldoening ervaren. “Mensen willen iets goeds doen voor mede-Amsterdammers. Dat geeft ze zelf ook een fijn gevoel.”

Alexander begon met vrijwilligerswerk toen hij naar Amsterdam Noord verhuisde. “Ik zag zoveel armoede om me heen, daar wilde ik wat aan doen.” Hij vond het werk zó waardevol, dat hij besloot er zijn baan van te maken. “Mijn overstap van de commerciële sector naar Humanitas was weliswaar financieel een stap achteruit, maar ik word er een stuk gelukkiger van. Mensen in de supermarkt spreken me aan en bedanken me voor de hulp die ze krijgen.”

Vrijwilligers zijn geen beroepskrachten

Vrijwilligerswerk wordt steeds zwaarder. Onderzoeksbureau De ParticipatiePraktijk belicht in het onderzoek Samen zorgen voor Amsterdammers de oorzaak. Omdat er te weinig professionele hulpverleners zijn, verschuift er onverantwoord veel zorgwerk naar vrijwilligers. Daardoor kan de animo voor vrijwilligerswerk afnemen.

“Mensen worden afhankelijk van vrijwilligers, terwijl dit geen beroepskrachten zijn”, vertelt Alexander. Zoals een bejaarde vrouw in het centrum. Ze heeft psychische klachten. Haar thuiswonende kinderen zijn dik in de veertig en maken misbruik van haar. Of een vrouw van eind vijftig, ook in centrum, die door haar verslaving niet meer voor zichzelf kan zorgen.

Onvoldoende zorgpersoneel beschikbaar

Vrijwilligerscoördinator Alexander Regeling

De vrijwilligers van Humanitas trekken bij zulke problemen aan de bel. Maar de hulporganisaties hebben vaak onvoldoende personeel om er iemand op af te sturen. Dus gebeurt er niets. Alexander: “Vrijwilligers durven hun deelnemers niet los te laten en worden meegezogen in de situatie.” Lodewijk maakte het zelf ook mee. Alexander vroeg hem een vrouw met verslavingsproblemen te helpen met een verhuizing naar de Jordaan. “Ze woonde driehoog in de Pijp, kon de trappen
niet meer af en was daarom al twee jaar het huis niet uit geweest. Ik heb haar administratief helpen verhuizen.” De daadwerkelijke verhuizing was vervolgens de verantwoordelijkheid van het buurtteam in de Pijp. “Helaas was daar door ziekte-uitval eigenlijk niemand beschikbaar”, vertelt Lodewijk, “Toen heb ik het maar zelf geregeld. Achteraf gezien ging dat te ver.”

Een tekort aan vrijwilligers

Dat vond ook Alexander. Hij vreest dat er uiteindelijk een tekort aan vrijwilligers kan ontstaan. “Ik merk dat vrijwilligers door dit zwaardere werk angstiger worden.” Het schaadt mogelijk ook de instroom van nieuwe vrijwilligers. “Als je van je buurman hoort dat vrijwilligerswerk zwaar is, denk je wel twee keer na voor je je aanmeldt.” Volgens Alexander ligt de oplossing in het beschikbaar stellen van voldoende geld voor zowel de formele als informele zorg. “Als het geld bij de formele zorg wordt weggenomen, wordt de druk verlegd naar de informele zorg, en vice versa. Maar de gemeente draait de subsidiekraan steeds verder dicht.”

Blijf je aanmelden!

Wat kun je in de tussentijd zelf als vrijwilliger doen? Lodewijk benadrukt het belang van je grenzen aangeven. “Ik zeg altijd van tevoren dat ik er één keer per week één uur ben.” Verder hoopt hij dat mensen zich toch blijven aanmelden als vrijwilliger. “Ik ben me gaan realiseren dat je over veel dingen theoretisch kunt praten, maar dat het uiteindelijk pas echt helpt als je de handen uit de mouwen steekt. Als iedereen dat een beetje zou doen, ziet Nederland er heel anders uit.”

Bekijk hier het onderzoek Samen zorgen voor Amsterdammers.

Tekst: Ernst-Jan Pfauth
Beeld: Peter Lange