Sociale veiligheid in organisaties

Veiligheid is een belangrijk thema. Ook binnen vrijwilligersorganisaties. Mag een kind vrienden worden op Facebook met de huiswerkbegeleider? Mag een vrijwilliger wat bijverdienen door te klussen bij een cliënt? Het is niet altijd even duidelijk waar de grens ligt. Wat kan wel en wat niet? Daarover kun je van mening verschillen. Maar het is belangrijk dat je er binnen je organisatie hetzelfde over denkt. Dan kun je elkaar er ook op aanspreken en grensoverschrijdend gedrag zoveel mogelijk voorkomen. En als het wel gebeurt, adequaat handelen.

Vrijwilligers zien ook dingen bij cliënten of deelnemers die wellicht niet pluis zijn. Ze kunnen signalen oppikken van huiselijk geweld, verwaarlozing of seksueel misbruik. Waar kunnen zij heen met deze signalen? Dit onderwerp is onderdeel van de Meldcode Huiselijk Geweld.

Hoe kun je de sociale veiligheid verbeteren?

1. Bewustwording

De eerste stap die je als vrijwilligerscoördinator of als bestuur moet zetten, is het inventariseren van de risico’s op grensoverschrijdend gedrag. Wees je bewust van het feit dat de vrijwilliger een zekere machtspositie inneemt ten opzichte van de deelnemer/cliënt. Op welke manier zijn de deelnemers of cliënten kwetsbaar? Hoe kun je hen beschermen tegen ongewenst gedrag van vrijwilligers?

2. Bespreekbaar maken

Bespreek de risicosituaties met de beide groepen (vrijwilligers èn deelnemers/cliënten) en stel samen vast wat wel kan en wat niet.

3. Elkaar aanspreken 

Zodra duidelijk is wat wel en niet mag, kun je elkaar daarop aanspreken. Vrijwilligers kunnen dit onderling doen, maar vooral de vrijwilligerscoördinator heeft hierin een rol. Feed back geven is een belangrijke vaardigheid, die je kan oefenen tijdens een workshop.

4. Bespreekpunt tijdens kennismaking

Geef het onderwerp veiligheid tijdens een kennismaking met een nieuwe vrijwilliger aandacht. Een verplichte Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) kan bijdragen aan de veiligheid. De vrijwilliger toont hiermee aan dat hij/zij niet veroordeeld is voor ernstige delicten, zoals een zeden- of geweldsdelict. Met het aanvragen van VOG’s maak je het onderwerp veiligheid bespreekbaar en geef je ook een signaal af dat je werk maakt van veilig vrijwilligerswerk. Een VOG aanvragen kan in veel gevallen gratis.

VCA helpt

• Advies op maat

Het veilig maken van de organisatie voor jouw cliënten, deelnemers of minderjarigen vergt voor ieder een eigen aanpak. Wat zijn signalen dat er iets niet helemaal pluis is? Wat is hier vervolgens mee te doen? Hoe kun je verder handelen? We geven je graag advies op maat. Neem contact op met Nettie Sterrenburg of Dasha van Amsterdam.

• Poster grensoverschrijdend gedrag

Hulpmiddel bij het bespreken van grenzen zijn de zeven posters die grensoverschrijdend gedrag van vrijwilligers in beeld brengen. Situaties die misschien ook bij jouw organisatie voor kunnen komen. Bijvoorbeeld een vrijwilliger die voor een extra klusje bij een oudere vrouw geld aanneemt. Of de vrijwilliger die de auto leent van de cliënt die hij helpt. Of de vrijwilliger die een arm slaat om een kind. De posters zijn bedoeld om de discussie op gang te brengen. Wat kan wel en wat kan niet? Bekijk de posters en bestel ze gratis!

• Sociale Veiligheid spelkaarten

Een kaartspel om met vrijwilligers het gesprek te voeren: wat kan wel en wat kan niet? Er is een versie voor vrijwilligers die met kinderen werken en één die met volwassenen werken. Download de handleiding en de twee spellen in de Toolkit voor organisaties.

• Documentaire Wat je niet ziet

Een ander hulpmiddel is het bekijken van de documentaire Wat je niet ziet. Deze gaat gaat over grensoverschrijdend gedrag door vrijwilligers bij kwetsbare groepen zoals jongeren, mensen met een beperking of ouderen. Hoe ontstaat dat grensoverschrijdend gedrag, hoe kun je het signaleren, bespreekbaar maken en hoe kun je dat voorkomen? De documentaire is te zien op YouTube.

• Download flyers

We hebben flyers gemaakt voor vrijwilligers en deelnemers met de belangrijkste Gedragsregels bij 1-op1 contact en een Voorbeeld gedragsregels, aanpasbaar voor je eigen organisatie. Je vindt ze in de Toolkit voor organisaties.

• Gratis workshops

VCA biedt diverse gratis workshops aan over het thema veiligheid. Ze kunnen ook in company worden gegeven.

Omgaan met grenzen
Een workshop van één dagdeel voor organisaties die werken met kwetsbare volwassenen zoals ouderen, mensen met een beperking, een chronische ziekte of vluchtelingen.

Signaleren van grensoverschrijdend gedrag
Deze workshop richt zich op het geven van feedback als een vrijwilliger een grens van de organisatie overschrijdt. Hoe pak je dat aan? Hoe geef je feedback?

Vertrouwenscontactpersoon worden
In deze workshop leer je hoe je opereert als vertrouwenscontactpersoon (VCP) binnen jouw organisatie. De VCP biedt vrijwilligers de mogelijkheid om in vertrouwen over grensoverschrijdend gedrag zoals pesten, discriminatie of seksuele intimidatie te praten.

Aanmelden voor de komende workshops? Kijk op www.vcatraint.nu

Meer informatie?

Neem contact op met Nettie Sterrenburg of Dasha van Amsterdam.

Lees meer over

• Meldcode voor vrijwilligersorganisaties
• Kinderen in veilige handen
• Sociale kaart bij signalen van misbruik
• Gratis VOG